Waarom staat er microrevolutie in mijn pay-off?
Als klein kind had ik al een (te) omvangrijk verantwoordelijkheidsgevoel. Een gevoel van de wereld moeten redden van alle shit. Een gevoel wat nog steeds af en toe veel druk geeft en me zelfs weleens lamslaat. Hoogst irritant. Als volwassene kwam vaak het machteloze, cynische gevoel: wat heeft het nou voor zin wat ik doe? Wat is mijn impact als individu?
Voor het eerst in Berlijn werd ik tien jaar terug geraakt door deze Afrikanische Weisheit.
Deze tekst bleef bij me en maakte dat ik me – steeds vaker actief – verzette tegen racisme, seksisme, homofobie, de verdrietige staat van de aarde, de vlees- en zuivelindustrie … Genoeg om je druk over te maken.
De microrevolutie
Bijna vier jaar geleden was ik bij een bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger over wat je als wit mens kunt doen aan discriminatie en uitsluiting, Wit aan Zet. Een initiatief van Sunny Bergman en Jerry Afriyie. Een van de sprekers daar was cultureel antropoloog Sinan Çankaya. (Ik zou graag zeggen mede-antropoloog, maar ik nam na zeven jaar studeren genoegen met mijn bachelor, dus dat mag niet.) Çankaya promoveerde op een onderzoek naar diversiteit binnen de politie en deed onderzoek naar etnisch profileren. Die avond presenteerde hij een mij nog onbekend begrip: de microrevolutie. Hij plantte het zaadje voor vele microrevoluties.
Be the killjoy
Microrevoluties zijn geweldloze overtredingen van vanzelfsprekendheden, sociale regels in de maatschappij. Een microrevolutie verstoort alledaagse patronen en dominantie, in alledaagse ontmoetingen. In de praktijk kan dit zich uiten door op een kringverjaardag (ze komen terug, beloofd) het gesprek over systemisch racisme aan te gaan. Ook als iemand zegt: Hè, laten we het gezellig houden. (Systemisch racisme is inderdaad niet zo gezellig, tante Riet.) Het kan ook betekenen dat je tijdens de lunch in gesprek gaat over wat we allemaal “nu weer niet mogen zeggen” als een collega het n-woord gebruikt. Het is: niet wegkijken, niet je kop in het zand steken, niet alleen maar rollen met je ogen, maar handelen. En nee, dat is niet per se leuk om te doen.
Het woord/concept geeft handen en voeten aan de tekst op het stukje Berlijnse muur. Het is een antwoord op het overweldigende gevoel dat er te veel shit is in de wereld en dat je als individu machteloos bent. Je hebt allemaal een eigen invloedssfeer en binnen die sfeer kun je het verschil maken. Hij stelde: “Verzet je zo nodig door ongezellig te doen.” De Engelse term hiervoor is be the killjoy. Heerlijk toch?
Het maakt niet uit wat je doet. Het maakt uit.
Koffie en grillworst
Een microrevolutie kan wat mij betreft ook vorm krijgen door een bedrijf waar ik voor werk te wijzen op de kilo’s koffie die door hun machines gaan. Koffie waar boeren nauwelijks een hongerloontje voor krijgen én waar eerlijke alternatieven voor bestaan (en die niet kapot zijn gebrand). Of op Instagram enthousiast te vertellen over de vegan grillworst van de AH, zodat hier en daar mensen dat misschien tóch eens gaan proberen. Het maakt niet uit wat je doet. Het maakt uit. Alle kleine beetjes helpen en de mogelijkheden zijn eindeloos.
Iets waar ik me enorm bewust van ben geworden is dat het zogenaamde neutrale midden denken te zijn, het gezellig willen houden en geen kleur hoeven te bekennen een ultieme privilege is.
Studio Leemans en microrevoluties
Inmiddels weet ik en voel ik gelukkig steeds vaker ook echt dat ik niet verantwoordelijk ben voor álle shit in de wereld. Ik kan en wil wel mijn verantwoordelijkheid nemen. Ik kan many small things doen. Door mijn privileges en talent in te zetten. Door microrevoluties te starten én microrevoluties van bedrijven en ondernemers met rake teksten en communicatieadvies te versterken. Sommige bedrijven zíjn een microrevolutie. Zij schudden de boel op met hun aanwezigheid en producten. Andere kunnen het verschil maken door kritisch te kijken naar wat zij neerzetten en hoe ze dat doen. Kijk naar de impact van retail als zij besluiten dat ze de racistische karikatuur van Zwarte Piet niet meer zullen afbeelden op hun producten en in hun winkels.
Rake tekst
Bedrijven die zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid én die willen pakken, dát zijn de bedrijven die ik met Studio Leemans wil versterken door middel van ijzersterke communicatie. Dat doe ik samen met inspirerende specialisten om me heen. Met een scherpe blik, mooie vormen, waardevolle content. Rake tekst en microrevoluties.
Ik sluit graag af met woorden uit het nieuwe boek van Çankaya (Mijn vele identiteiten, aanrader!), omdat ik het toch echt niet mooier kan zeggen.
Viva la micro-revolution!